آیا با مراحل و قانون ازدواج در ایران آشنایی دارید؟ ممکن است معنای ازدواج برای هر شخصی متفاوت باشد. اما ازنظر قانونی ازدواج و قوانین آن مشخص است و جزئیاتی دارد که ممکن است همه افراد از آن‌ها باخبر نباشند. قوانین مربوط به ازدواج در قانون مدنی مشخص شده‌اند. این قوانین به موضوعاتی مثل انواع عقد نکاح، شرایط ضمن عقد،موانع عقد ازدواج، حقوق زوجین و طلاق می‌پردازد. در ادامه این مقاله قصد داریم به معرفی مختصر عقد ازدواج و قوانین آن بپردازیم.

قانون ازدواج در ایران

قوانین مربوط به ازدواج در کشور ما، ایران بر مبنای قوانین و شرعیات دین اسلام است. در تعریف ازدواج می‌توان گفت که این عمل یک قرارداد حقوقی و قانونی میان زن و مرد است که به‌واسطه آن یک زندگی مشترک را ایجاد نمایند. قرارداد ازدواج نیز مانند هر قرارداد قانونی دیگری موجب ایجاد تعهدات و وظایفی برای طرفین می‌گردد. در قانون ایران ازدواج به دو دسته موقت و دائمی تقسیم می‌شود. مهم‌ترین تفاوت میان عقد موقت و عقد دائم، این است که عقد موقت دارای مدت زمان است. باید در عقدنامه عقد موقت به صراحت مدت زمان آن مشخص گردد. اگر اشاره‌ای به زمان نشود عقد انجام شده دائم تلقی می‌گردد.

مقایسه عقد دائم و عقد موقت

همان‌طور که اشاره کردیم مهم‌ترین تفاوت عقد دائم و عقد موقت ازدواج مدت‌دار بودن عقد موقت می‌باشد. اما علاوه بر آن این دو قسم از عقد ازدواج دارای تفاوت‌های دیگر و همچنین شباهت‌هایی نیز می‌باشند. در هر دو عقد ازدواج یعنی هم عقد دائم و هم عقد موقت باید برای زن مهریه تعیین شود.

در عقد موقت پرداخت نفقه توسط مرد امری الزامی نمی‌باشد، مگر آنکه در زمان جاری شدن عقد پرداخت نفقه شرط گردد. عقد موقت با پایان یافتن زمان تعیین‌شده در عقد تمام می‌شود. اما عقد دائم تنها در صورت جاری شدن طلاق و یا فوت یکی از زوجین پایان می‌یابد.

دیگر شباهت عقد موقت و عقد دائم عده زوجه می‌باشد. عده به معنای زمان پاک شدن زوجه و امکان ازدواج مجدد اوست که هم در عقد موقت و هم در عقد دائم باید رعایت شود. مدت‌زمان عده برای زن در حالت‌های مختلف مثل حاملگی، مرگ زوج، یائسه بودن زن و یا حالت عادی متغیر می‌باشد. در آخر یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های عقد دائم و عقد موقت این است که زوجین در عقد موقت از یکدیگر ارث نخواهند برد.

شروط اولیه قانون برای اجرای عقد ازدواج در ایران

در قانون کشور ایران چهار شرط مهم وجود دارد که برای جاری شدن ازدواج در ایران حتماً باید این چهار شرط وجود داشته باشد. شروط مذکور عبارت‌اند از؛

اول، اختلاف جنس زوجین یعنی ازدواج تنها میان یک زن و یک مرد اتفاق می‌افتد.

دوم، برای مسلمانان ازدواج با مسلمان امکان‌پذیر است. بر اساس ماده ۱۰۵۹ قانون مدنی، ازدواج یک مسلمان با غیرمسلمان در ایران امکان‌پذیر نمی‌باشد.

سوم رضایت قلبی دو طرف برای ازدواج است در غیر این صورت ازدواج شرعاً صحیح نمی‌باشد.

و چهارم اهلیت طرفین ازدواج یعنی بلوغ و سلامت عقلی زن و مرد در زمان عقد ازدواج الزامی است.

برای آشنایی بیشتر با نحوه اثبات صحت ازدواج کلیک کنید.

شرایط صحت عقد ازدواج

برای اینکه مطمئن شویم عقد نکاح به درستی انجام شده یا نه ۴ شرط قانونی وجود دارد. شروط صحت عقد نکاح عبارت هستند از:

• اجازه برای قرائت عقد حتماً باید با کلام داده شود. فقط در صورتی که شخص قدرت تکلم نداشته باشد می‌تواند استثنائاً به صورت اشاره اجازه خود را بیان کند.
• عاقد باید ویژگی‌های عاقل، و بالغ و قاصد داشته باشد.
• طرفین عقد نکاح باید مشخص باشند و نباید ابهامی در هویت ایشان وجود داشته باشد. به عبارتی مشخص باشد که خانم چه کسی است و قرار است با کدام آقا ازدواج کند.
• امکان تعلیق در عقد نکاح وجود ندارد و تعلیق باعث باطل شدن عقد نکاح می‌شود.

برای آشنایی با شرایط لازم برای وکالت در ازدواج کلیک کنید.

شرایط قانون ازدواج برای خواستگاری

قانون ایران برای خواستگاری نیز شرایط پیش‌بینی کرده است. بر اساس ماده ۳۴ قانون مدنی مرد می‌تواند از هر خانمی که خالی از موانع نکاح باشد خواستگاری کند. در مواردی که یک خانم در عده وفات همسرش می‌باشد خواستگاری به صورت تلویحی امکان‌پذیر است، اما برای خواستگاری رسمی باید تا پایان زمان عده صبر کرد. همچنین خواستگاری از زنی که در شرایط طلاق بائن باشد یعنی طلاق بدون امکان رجوع، به صورت تلویحی ممکن است اما برای خواستگاری رسمی باید تا پایان عده صبر کرد.

البته آقایان باید توجه داشته باشند که خواستگاری کردن دارای آداب و شرایطی است. مثلاً طبق ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامی اگر در اماکن عمومی یا معابر برای اطفال یا بانوان مزاحمت ایجاد شود یا به آن‌ها توهین شود؛ ممکن است فرد به حبس از ۲ تا ۶ ماه و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم گردد.

اجازه ازدواج دختران

یکی از قوانین ایران الزامی بودن اجازه پدر یا جد پدری برای ازدواج دختر باکره است. به عبارتی تنها زمانی که زن قبلاً ازدواج کرده باشد جهت ازدواج مجدد قانونا نیاز به اجازه پدر و جد پدری نخواهد داشت. توجه داشته باشید که اجازه ازدواج دختر تنها در انحصار پدر و جد پدری است. و در صورت نبود و فوت این دو فرد دختر قانونا برای ازدواج نیاز به اجازه شخص دیگری نخواهد داشت.

البته در شرایط خاص دختر می‌تواند با راهکارهای قانونی برای ازدواج خود اجازه قانونی کسب کند‌. مثلاً در مواردی که پدر یا جد پدر به دلایل غیرموجه ای اجازه ازدواج دختران می‌دهند دختر می‌تواند توسط مراجع قانونی و معرفی همسر خود به مراجع قانونی اجازه ازدواج را دریافت کند.

سؤالات متداول

در قانون ایران ازدواج چند نوع است ؟

ازدواج در ایران به دو نوع عقد موقت و عقد دائم تقسیم می‌شود.

آیا عقد ازدواج بدون رضایت قلبی طرفین امکان‌پذیر است ؟

رضایت قلبی دو طرف برای ازدواج الزامی است در غیر این صورت ازدواج شرعاً صحیح نمی‌باشد.

اجازه ازدواج دختر باکره به چه صورت است ؟

اجازه ازدواج دختر باکره تنها در انحصار پدر و جد پدری است و در صورت نبود این دو دختر نیاز به اجازه کس دیگری ندارد. البته در شرایطی دختر می‌تواند بدون اجازه پدر و جد پدری از مراجع قانونی اجازه ازدواج دریافت کند.