احتمالا لفظ پرونده مختومه را شنیده‌اید. مبحثی که در این مقاله مورد بحث قرار می‌گیرد بحث اعتبار امر مختوم احکام و قرارهای صادره از دادگاه و دادسرا می‌باشد. به عبارت دیگر قصد داریم به سوالاتی از این قبیل که آرای صادره باید متضمن چه ویژگی‌هایی باشد تا بتوان اعتبار امر مختوم را برای آن‌ها در نظر گرفت؟ پاسخ دهیم. اعتبار امر مختوم آرای صادره کیفری موجب می‌شود که یک شخص به عنوان متهم مجددا مورد تعقیب و محاکمه واقع نشود. در این خصوص باید قائل به تفکیک شویم بین احکامی که از دادگاه صادر می‌شوند و قرارهایی که از دادسرا صادر می‌شوند.

منبع : پرونده مختومه

اعتبار امر مختومه

به این معنا که اگر موضوعی در دادگاه طرح و رسیدگی شود و این رسیدگی منجر به صدور حکمی قطعی شود امکان طرح مجدد همان دعوا با همان موضوع و همان طرفین دعوا دیگر وجود نخواهد داشت. این امر هم در دعاوی حقوقی هم کیفری جاری است. سقوط دعوا نیز آثار اعتبار امر مختومه را دارد.

توصیه می‌کنیم مقاله سقوط دعوا را مطالعه نمایید.

احکام دادگاه‌ها | پرونده مختومه

هنگامی که یک دادگاه صالح حکمی را در خصوص یک پرونده صادر می‌کند مدت زمانی برای تجدیدنظر خواهی پیش‌بینی شده است که بعد از پایان این مدت تجدیدنظر خواهی، حکم صادر شده از دادگاه قطعی می‌شود. فرقی نمی‌کند که حکم برائت صادر و قطعی شده باشد یا حکم محکومیت. در هر دو صورت اعتبار امر مختوم جاری است. اما باید توجه کرد که وحدت سه مورد در خصوص پرونده‌ای که سابقا در خصوص آن حکم صاده شده است و پرونده فعلی اهمیت دارد و اگر این وحدت وجود نداشته باشد اعتبار امر مختوم جاری نمی‌شود این سه مورد عبارتند از:

وحدت اصحاب دعوی

وحدت اصحاب دعوی به این معنی است که خوانده یک دعوا یا شخص متهم و خواهان دعوا یا شاکی در هر دو پرونده یکی باشند. مثلا اگر احمد علیه علی به جرم دزدی ماشین پرایدش شکایت کند و جرم اثبات نشود و حکم قطعی برائت به نفع علی صادر شود احمد نمی‌تواند دوباره دعوای سرقت ماشین پرایدش را علیه علی تنظیم نماید.

وحدت سبب دعوی

سبب دعوا دلیلی است که بر پایه آن دعوایی مطرح می‌گردد. مثلا کسی با در دست داشتن قرارداد اجاره از مستاجر طلب اجور معوقه می‌کند ولی مستاجر در دادگاه ثابت می‌کند که تمامی اجور را پرداخته است و دادگاه حکم بر بی‌حقی موجر صادر می‌کند. موجر دوباره بر اساس قرارداد اجاره نمی‌تواند اجور معوقه‌ای که پرداخت آن اثبات شده را از همان مستاجر طلب کند. در اینجا قرارداد اجاره سبب دعواست.

وحدت موضوع دعوی | پرونده مختومه

هر دعوایی که اقامه می‌شود دارای یک موضوع است. برای این که اعتبار امر مختوم به یک حکم تعلق بگیرد این موضوع باید در هر دو دعوی واحد باشد. مثلا احمد علیه علی به سبب قرارداد بیع دعوای تسلیم ماشین پراید اقامه می‌کند و در این دعوا حکم علیه احمد صادر می‌شود. دیگر احمد نمی‌تواند به موجب قرارداد پیشین علیه علی دعوای تسلیم ماشین پراید اقامه کند.

ماشین پراید در این مثال موضوع دعواست.

توصیه می‌کنیم مقاله تجدید نظر خواهی را مطالعه نمایید.

قرارهای صادره از دادسرا

پیشتر به مساله اعتبار امر مختوم در خصوص احکام دادگاه پرداختیم و در ادامه قصد داریم تا قرارهایی که از دادسرا صادر می‌شوند را مورد توجه قرار بدهیم.

قرار‌هایی که دادسرا صادر می‌کند را به دو گروه تفکیک می‌کنیم، قرارهای موقوفی تعقیب و قرارهای منع تعقیب. این تفکیک یک علت مهم دارد به عبارت دیگر قرار‌هایی که در گروه قرار‌های موقوفی تعقیب هستند اعتبار امر مختوم دارند اما قرار‌هایی که در گروه قرار‌های منع تعقیب هستند وضعیت متفاوتی دارند.

توصیه می‌کنیم مقاله توقیف دادرسی را مطالعه نمایید.

اگر دلیل صادر شدن قرارهای منع تعقیب جرم نبودن عملی باشد که ارتکاب یافته است پس از این که قطعی می‌شوند اعتبار امر مختوم دارند ولی اگر دلیل صادر شدن قرارهای منع تعقیب فقدان ادله و دلیل برای انتساب بزه باشد در این صورت این قرارها اعتبار امر مختوم ندارند و زمانی ممکن است دلیل جدید در این خصوص کشف شود که در این صورت اگر دادستان موافقت کند این امکان به وجود می‌آید که رسیدگی مجدد در این خصوص ادامه پیدا کند چراکه پیشتر اشاره شد، دلیل صادر شدن قرار منع تعقیب در فرض بیان شده فقدان ادله بوده است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص پرونده مختومه، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون پرونده مختومه پاسخ دهند.