شاید زمانی که در مورد مالکیت فکری و معنوی صحبت می‌شود شما دچار سردرگمی و ابهام بشوید، که چه مفهومی دارد!؟ منظور از حق مالکیت فکری و معنوی چیست!؟ در این مقاله به این بحث پرداخته شده است که یک نوع حمایت قانونگذار از ذهن و تفکر برتر جوانان و اشخاصی است که دارای استعداد هستند. قانونگذار این دسته افراد را زیر چتر حمایتی خود قرار داده است. در صورتی که به شرایط مقرر در قانون نسبت به این دست افراد عمل نشود قانونگذار برای آن ضمانت اجرا قرار داده است زیرا می‌دانیم که حقوق زمانی ارزش دارد که ضمانت اجرا داشته باشد. در ادامه‌ مطالب به این موضوع پرداخته‌ایم.

منبع : مالکیت معنوی یا فکری چیست

تعریف حق

امتیازی است که قانون برای رفع نیاز‌های مادی و یا معنوی انسان به او اعطا می‌کند‌. مانند حق ازدواج که یک نوع نیاز معنوی است.

تعریف حق مالکیت

برای رفع نیاز مادی انسان در نظر گرفته شده است به طور مثال این کتاب برای من است.

تعریف حق مالکیت معنوی

حق مالکیت نسبت به تراوشات ذهنی و ابتکارات انسان است که از لحاظ مادی نیز دارای ارزش اقتصادی است. مثل کتابی که نویسنده آن را تالیف می‌کند. پدید‌آورنده علاوه بر حقوق مالی از حقوق معنوی اثر خود بهره‌مند می‌گردد که گاهاً ارزش آن از حقوق مادی بیشتر است.

مالکیت معنوی یا فکری در مقابل مالکیت جسمی و مادی قرار می‌گیرد به این صورت که مالکیت جسمی، شی یا مالی است که وجود خارجی ندارد بلکه حاصل تراوشات فکری و ذهنی افراد است و قانونگذار از این خلاقیت منحصر به فرد افراد حمایت ویژه‌ای کرده است.

مالکیت فکری یک دارایی نامحسوس و بسیار مهم است که سوءاستفاده از آن به راحتی ممکن است. بنابراین مالکیت فکر باید به صورت فیزیکی بروز و ظهور پیدا کند، مانند کتاب که حاصل تراوشات ذهنی نویسنده‌ آن است یا اختراع یک وسیله، در صورتی مورد حمایت قانونگذار قرار خواهد گرفت که شخص وسیله‌ای خلاقانه اختراع کند. در این صورت قانونگذار از این اختراع حمایت خواهد کرد اما صرف اینکه شخص ایده‌ای در ذهن خود دارد مورد حمایت واقع نشده است.

اشخاص برخوردار از حق مالکیت فکری

۱- خود شخص آن را به وجود آورده باشد یعنی آن را خلق کرده باشد.

۲- مالک علامت تجاری خود باشد.

۳- اگر مالک واقعی و خالق بِرَند یا اختراع نیست باید مالکیت فکری را از خالق آن خریداری کرده باشد.

ویژگی مالکیت معنوی

۱- مالک آن شخص است و متعلق به فرد یا کسب و کار است.

۲- در مواردی قابل نقل و انتقال است.

۳- می‌تواند دارای مالکان متعدد باشد و بیشتر از یک مالک داشته باشد.

تقسیم‌بندی مالکیت معنوی

مالکیت فکری به دو دسته تقسیم می‌شود:

۱- مالکیت صنعتی

یکی از شاخه‌های حقوق تجارت است که خود شامل چند مورد است.

الف) ثبت ورقه‌ اختراع:

به مخترع یک حق منحصر به فردی می‌دهد که هیچ شخصی امکان استفاده متعارض با اختراع را ندارد بلکه مخترع یک حق انحصاری دارد.

این حق اختراع باید مطابق مقررات به ثبت برسد.

حق ثبت اختراع در قانون ثبت تعریف شده‌است که: مطابق ماده‌ ۱ اختراعات و اکتشافات محصول فکر شخص یا اشخاص است که برای نخستین بار فرآیند خاصی را ارائه می‌کند و به حل مشکلی در یک حرفه، فن، صنعت و غیره می‌پردازد.

ب)علامت تجاری:

تصویر یا کلمه و یا صدا است که نام و برند شرکت را به نمایش می‌گذارد و این نشان تجارتی محصول یا خدمات شرکت را به نمایش می‌گذارد.

این علامت، کالا و خدمات شرکت را از سایر شرکت‌های دیگر متمایز می‌کند.

علامت در واقع هر نشانی است که قابل رویت باشد و بتواند کالا یا خدمات شخص حقیقی یا حقوقی را از یکدیگر متمایز کند. البته این حق انحصاری باید مطابق قانون به ثبت رسیده باشد تا یک حق انحصاری محسوب شود.

ج) اسرار تجارتی:

همان‌گونه که از نام آن مشخص است، اسرار تجارتی هر نوع از اطلاعات ارزشمندی است که عموم افراد آن را نمی‌دانند و در صورت فاش شدن آن از ارزش اقتصادی‌اش کاسته می‌شود.

مطابق ماده ۶۵ قانون تجارت الکترونیکی: اسرار تجارتی شامل پیامی است که اطلاعات، الگو‌ها و فرمول‌ها، برنامه‌ها، تالیف منتشر نشده، داد و ستد و فنون و طرح‌های تجارتی و امثالهم را در بر دارد که به صورت مستقل دارای ارزش اقتصادی است و در اختیار عموم قرار ندارد و برای حفظ و حراست آن تلاش می‌شود.

۲- کپی رایت

حمایت از خلاقیت‌های اشخاص مثل نوشته، کتاب، و غیره است که منحصر به آن‌ها است را پوشش می‌دهد.

هر شخصی که قسمتی یا تمام اثر متعلق به فردی را که قانون از آن حمایت نموده، به نام خود و یا حتی به نام شخص پدیدآورنده بدون اجازه او عامدا و یا عالما به نام فردی غیر از ناشر آن پخش کند، به حبس تادیبی از ۶ ماه تا ۳ سال محکوم خواهد شد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص مالکیت معنوی، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون مالکیت معنوی پاسخ دهند.