برات یکی از اسناد تجاری بوده که از نظر شکلی تابع مقررات مخصوص و سختی است. وجود این سند در دست دارنده نشان دهنده این موضوع است که او به میزان مبلغ مندرج در ورقه سند، از امضا کنندگان سند طلبکار می‌باشد. برات به عنوان وسیله پرداخت در زمان آینده می‌‌باشد. باید توجه داشت که این سند تجاری از چک و سفته کمتر رواج دارد. در ادامه به بررسی دقیق آن و نکات حقوقی مربوط به آن مطابق قانون تجارت می‌پردازیم.

به شخصی که باید وجه برات را در سر رسید معین پرداخت بنماید، محال‌علیه و به کسی که باید وجه به او پرداخت گردد، دارنده گفته می‌شود.
گاهی اوقات ممکن است که دارنده و صادر کننده آن یک نفر باشد.

توصیه می‌کنیم مقاله اسناد تجاری را مطالعه نمایید.

مندرجات قانونی

طبق ماده ۲۲۳ قانون تجارت، برات علاوه بر امضا یا مهر باید شرایط ذیل را دارا باشد:

۱ – درج واژه برات در روی ورقه.

۲ – تاریخ تحریر و نگارش سند ( روز و ماه و سال ).

۳ – اسم شخصی که باید مبلغ آن را تادیه کند ( پرداخت بنماید ).

به شخصی که باید وجه مندرج در برات را پرداخت کند، براتگیر یا محال‌علیه گفته می‌شود. قید نام شخصی که به پرداخت مبلغ سند دعوت می‌شود، باید توسط صادرکننده انجام گیرد.
سوالی که در این جا مطرح می‌شود این است که آیا می‌توان برات را بر عهده چند براتگیر صادر کرد؟
چون که قانون ایران در این باره تصریحی نکرده است باید آن را صحیح دانست.

۴ – تعیین مبلغ.

۵ – تاریخ تادیه وجه سند.

تاریخ تادیه یا سر رسید برات، ممکن است به چهار صورت معین شود:
الف ) با درج یک روز معین در خود سند تجاری.
ب ) با درج مدت مشخصی از تاریخ صدور، برای مثال روی آن نوشته شود ظرف چهار ماه از تاریخ صدور.
ج ) با درج مدت معین از تاریخ رویت، مثل چهار ماه از تاریخ رویت.
د ) با درج این که پرداخت به رویت خواهد بود، به زبان ساده یعنی به محض ارائه، مبلغ مندرج در آن پرداخت شود.

۶ – مکان تادیه وجه سند تجاری.

مکان پرداخت برات ممکن است همان مکان صدور باشد.
در قانون تجارت ایران، مکان تادیه می‌تواند بانک براتگیر و یا هر محل دیگری باشد.

۷ – درج اسم فردی که برات در وجه یا حواله کرد او پرداخته می‌شود.

شخص مورد نظری که این سند تجاری در وجه یا حواله کرد او پرداخت می‌شود، می‌تواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد.

۸ – تصریح به اینکه نسخه چندم برات است.

برات می‌تواند در چند نسخه صادر شود اما صادر کننده ملزم به انجام این کار نیست.
صدور این سند تجاری در چند نسخه دارای فایده می‌باشد. اول این که در صورت مفقود شدن یکی از نسخ، نسخه دیگر را می‌توان به براتگیر داد و دوم این که بخاطر جلوگیری از مفقود شدن این سند تجاری، دارنده آن یکی از نسخ را برای براتگیر ارسال کرده و دیگری را نگه می‌دارد تا نسخه قبول شده به وی اعاده گردد.
قانون گذار تاکید می‌کند که باید در ورقه برات تصریح شود که نسخه موجود، نسخه اول یا دوم یا سوم یا چهارم الخ است.

روش انتقال سند تجاری

۱ – انتقال از طریق قبض و اقباض

به این صورت انجام می‌گیرد که برات از طریق قبض و اقباض بدون امضاء و نوشتن چیزی منتقل می‌شود.
انتقال سندی که در وجه حامل باشد، از طریق قبض و اقباض صورت می‌گیرد.

۲ – انتقال برات از طریق ظهر‌نویسی

یعنی آنکه شخص از طریق امضاء پشت سند برات، آن را به دیگری منتقل می‌کند.
انتقال سند تجاری که در وجه شخص معینی صادر شده باشد، از طریق ظهر‌نویسی صورت می‌گیرد.

قبول و نکول

قبول برات عبارت است از تعهد براتگیر به این که وجه مندرج در آن را در سر وعده بپردازد. قبولی برات با امضاء یا مهر براتگیر تحقق پیدا می‌‌کند، به همین خاطر این سند تجاری باید به براتگیر ارائه شود.
شخص براتگیر ملزم به قبول سند تجاری نیست یعنی می‌تواند آن را قبول نکند حتی اگر که به شخص دارنده بدهکار باشد.
منظور از نکول، عدم قبول سند تجاری از سوی براتگیر می‌باشد.
یکی از آثار نکول، قبولی شخص ثالث می‌باشد.

قبولی برات شخص ثالث

طبق ماده ۲۳۹ قانون تجارت هر موقع براتی نکول بشود و اعتراض به عمل آید، شخص ثالثی می‌تواند آن را به نام برات دهنده یا یکی از ظهر‌نویس‌ها قبول نماید. قبولی شخص ثالث باید در اعتراض نامه قید شده و به امضای او برسد.
همچنین طبق ماده ۲۴۰ قانون تجارت پس از قبولی شخص ثالث نیز تا مبلغ سند پرداخت نگردیده، کلیه حقوقی که برای دارنده سند تجاری از نکول آن در مقابل برات دهنده و ظهرنویس‌ها در قانون برشمرده شده، محفوظ خواهد ماند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص برات، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون برات پاسخ دهند.