در سیستم قضایی ایران قضات نقش کلیدی دارند به طوری که می‌توان آن‌ها را از ستون‌های اصلی نظام حقوقی ایران دانست. همیشه قضات با وسواس خاصی انتخاب ‌می‌شوند و باید از گزینش‌های مختلفی عبور کنند. از همین رو در کنار تمام وظیفه‌هایی که برای یک قاضی مطرح شده است برای او امتیاز‌هایی نیز قرار داده شده است. یکی از این موارد اصل تغییر ناپذیری قضات ‌می‌باشد که در واقع یک امتیاز برای آن‌ها محسوب ‌می‌شود. در ادامه این مطلب به بررسی اصل تغییر ناپذیری قضات ‌می‌پردازیم.

استقلال دستگاه قضا

بر اساس آنچه که در قانون اساسی آمده است قوای سه گانه از هم مستقل هستند. در اصل 57 قانون اساسی به اصل تفکیک قوا پرداخته شده است‌. به این معنی که هیچ یک از قوا نمی‌توانند در امور قوای دیگر مداخله نمایند مثلا دولت نمی‌تواند در امور قوه قضائیه دخالت نماید. همچنین بر اساس اصل 164 قانون اساسی در قوه قضائیه قضات دارای استقلال هستند‌. در این ا‌صل به یک ویژگی دیگر برای قضات اشاره شده است و آن هم تغییر ناپذیر بودن آن‌ها است.

برای فهم بهتر تغییر ناپذیر بو‌دن قضات در ابتدا باید با ا‌صل 164 قانون اساسی آشنا شد. بر اساس این اصل قاضی را نمی‌توان از مقا‌می که دارد بدون محاکمه و اثبات جرم یا تخلفی که باعث انفصال از خدمت ‌می‌شود به صورت دائم یا موقت منفصل کرد. این نشان دهنده استقلال قاضی ‌می‌باشد.

اما در بخش دوم این اصل به تغییر ناپذیر بودن قضات پرداخته شده است و با توجه به این اصل این امکان وجود ندارد که محل خدمت یا سمت قاضی را تغییر داد.

اصل تغییر ناپذیری قضات

بر اساس آنچه که در اصل 164 قانون اساسی آمده است نمی‌توان بدون رضای قاضی محل خدمت یا سمت او را تغییر داد. مثلا نمی‌توان قاضی‌ای را که در دادگاه خانواده تهران خدمت می‌کند به دادگاه اردبیل فرستاد. این تغییر ناپذیری از این جهت است که امنیت شغلی قاضی تامین باشد. البته این اصل دارای استتثنائاتی نیز منطبق بر قانون هست.

استثنائات اصل تغییر ناپذیری قضات

اگر چه تغییر ناپذیری قضات یک اصل است که نمی‌توان بر خلاف آن عمل نمود اما دارای استثنائاتی ‌می‌باشد از جمله:

1/ با توجه به آنچه که در اصل 164 قانون اساسی آمده است اگر قاضی رضایت نداشته باشد نمی‌توان محل خدمت یا سمت او را تغییر داد. اما قطعا زمانی که خود قاضی به دلیل شخصی یا سایر دلایل قانونی بخواهد محل خدمت خود را تغییر دهد یا در سمت دیگری مشغول شود مانعی وجود ندارد. رسیدگی به این درخواست‌های قضات فقط یکبار در سال اتفاق ‌می‌افتد.

2/ در صورتی که تغییر قاضی به صلاح باشد ‌می‌توان بر خلاف اصل تغییر ناپذیری قضات سمت یا محل خدمت او را تغییر داد. البته این کار باید با تشریفات قانونی انجام شود‌. یعنی این تصمیمی است که فقط رئیس قوه قضائیه ‌می‌تواند اتخاذ نماید‌. سپس رئیس قوه قضائیه در مورد تصمیم خود با رئیس دیوان عالی کشور و دادستان کل کشور درباره این موضوع مشورت ‌می‌نماید و تصمیم نهایی در مورد انتقال قاضی گرفته ‌می‌شود.

3/ نقل و انتقال دوره‌ای قاضی از دیگر استثنائات وارده بر این اصل ‌می‌باشد. این موضوع با حکم مقامات بالاتر و به موجب قانون نقل و انتقال قضات صورت می‌گیرد.

4/ در صورتی که قاضی مرتکب تخلف شده باشد پس از اثبات جرم قاضی این امکان وجود دارد که قاضی را از خدمت منفصل کنند یا اینکه سمت و محل خدمت او تغییر کند.

سوالات متداول

اصل تغییر نا‌پذیری قضات به چه معنا است ؟

این ا‌صل یعنی نمی‌توان محل خدمت یا سمت یک قاضی را تغییر داد که در مطلب به تفصیل توضیح داده شده است.

آیا می‌توان محل قضاوت یک قاضی را به اجبار تغییر داد ؟

خیر چنین چیزی بر خلاف اصل تغییر ناپذیری قضات است‌ و البته دارای استثنائاتی ‌می‌باشد که در مطلب به تفصیل توضیح داده شده است.

برای دریافت پاسخ سوالات خود و مشاوره حقوقی در مورد اصل تغییر ناپذیری قضات و استثنائات آن ‌می‌توانید از خدمات مشاوره آنلاین و تلفنی وکیل دات کام بهره ببرید. همچنین با عضو شدن در کانال تلگرا‌می‌ وکیل دات کام از آخرین اخبار حقوقی مطلع شوید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص اصل تغییر ناپذیری قضات، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون اصل تغییر ناپذیری قضات پاسخ دهند.