در برخی موارد ممکن است مخاطب دعوا و یا به اصطلاح خوانده غایب باشد و در هیچ یک از جلسات دادگاه حضور پیدا نکند. این وضعیت پیش آمده باعث می‌شود دادگاه برای احقاق حق افراد اقدام به صدور رای غیابی کند. سوالی که به وجود می‌آید این است که اگر شخص غایب از حکم صادره مطلع شود در این صورت چه اقدامی می‌تواند انجام بدهد؟ در این مورد شخص می‌تواند از حکم صادر شده در مهلت مقرر واخواهی کند که از انواع مختلف دعوا محسوب می‌گردد. در این مطلب سعی در توضیح دادن این احکام داریم.

واخواهی

به معنای اعتراض کردن به رای غیابی است. هرگاه علیه خوانده، حکم غیابی صادر شود او می‌تواند در همان دادگاه صادر‌کننده حکم به آن اعتراض کند. این اعتراض محکوم ‌علیه غایب به حکم غیابی را واخواهی می‌گویند.

آرای قابل واخواهی

۱.احکام غیابی صادره از دادگاه‌های نخستین: احکامی که دادگاه‌های بدوی در غیاب خوانده دعوا صادر می‌کنند قابل واخواهی هستند.

۲.آرای غیابی شورای حل اختلاف: احکام و قرارهای غیابی صادره از جانب قاضی شورای حل اختلاف قابل واخواهی هستند.

۳.احکام غیابی صادره از دادگاه تجدیدنظر: احکامی که دادگاه‌های تجدیدنظر در غیاب تجدیدنظر خوانده صادر می‌کنند قابل واخواهی است.

(باید توجه داشت قرارهای غیابی صادره از دادگاه‌های بدوی و تجدیدنظر قابل واخواهی نیستند. )

اصحاب واخواهی

همان اصحاب دعوای نخستین هستند. خوانده مرحله نخستین، واخواه و خواهان مرحله نخستین، واخوانده نام دارد.

درصورت فوت یا ورشکستگی هر یک از اصحاب دعوای اصلی، وراث در دعوای واخواهی دخالت خواهند کرد.

ممکن است برخی از محکوم‌علیهم غیابی، واخواهی کنند در این صورت رای فقط نسبت به ایشان قابل نقض است مگر اینکه رای قابل تجزیه نباشد که در این صورت نسبت به همه نقض می‌شود.

در واخواهی علاوه بر اصحاب دعوای نخستین، اشخاص ثالث نیز می‌توانند در قالب ورود ثالث و جلب ثالث وارد دعوا شوند. واخواه در صورت تمایل به جلب ثالث باید درخواست جلب را با دادخواست اعتراض همراه هم به دفتر دادگاه صادر‌کننده حکم غیابی تسلیم کند. واخوانده نیز حق دارد در اولین جلسه رسیدگی جهات و دلایل خود را اظهار کرده و ظرف ۳ روز دادخواست جلب ثالث را تقدیم دادگاه کند.

مهلت واخواهی

طبق قانون برای اشخاص داخل کشور ۲۰ روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور ۲ ماه از تاریخ ابلاغ حکم غیابی است.

مهلت واخواهی در صورت وجود عذر موجه

محکوم‌علیه غایب درصورت وجود عذر موجه می‌تواند پس از مهلت مقرر دادخواست بدهد و جهات عذر و دلیل موجه‌بودن آن را به دادگاه صادر‌کننده حکم غیابی تقدیم کند. دادگاه ابتدا ادعای او را بررسی می‌کند و در صورتی که عذر را موجه تشخیص دهد قرار قبولی دادخواست را صادر می‌کند که در این صورت اجرای حکم، اگر در حال انجام باشد متوقف می‌شود. چنانچه دادگاه عذر اعلام‌شده را موجه نداند قرار رد دادخواست را صادر می‌کند.

عذر‌های موجه عبارتند از: ۱.بیماری سخت مانع حرکت ۲.فوت یکی از والدین یا فرزندان یا همسر ۳.حوادث قهری ۴.توقیف یا در حبس و زندان بودن.

این عذر‌ها در صورتی موجه هستند که در آخرین روز مهلت هم موجود باشند.

مهلت واخواهی در صورت ابلاغ قانونی حکم غیابی

محکوم‌علیه غایب در صورت ابلاغ قانونی حکم نیز نمی‌تواند خارج از مهلت مقرر واخواهی کند. اما اگر واخواه مدعی عدم‌اطلاع از مفاد رای باشد ضمن اثبات این ادعا، می‌تواند به‌صورت خارج از موعد، واخواهی کند. اگر قاضی این ادعا را صحیح بداند قرار قبولی را صادر می‌کند.

مهلت واخواهی در صورت فوت، حجر، ورشکستگی و…محکوم‌علیه

فوت، حجر و یا ورشکستگی محکوم‌علیه غایب و همچنین زوال سمت شخصی که به آن سمت در دادرسی دخالت داشته موجب ابلاغ مجدد رای و تمدید مهلت می‌شود.

آثار واخواهی

منظور از آثار، تاثیراتی است که رسیدگی بر اجرای حکم می‌گذارد. شامل دو اثر تعلیقی و انتقالی است که در پایین به طور کامل شرح داده شده است.

۱.اثر تعلیقی بر اجرای حکم

اثر تعلیقی یعنی معلق‌شدن اجرای حکم تا پایان مهلت واخواهی. صدور دستور اجرای حکم ممنوع است و اگر در مهلت مقرر واخواهی شده باشد دستور اجرای حکم تا روشن شدن نتیجه صادر نمی‌شود.

با پایان یافتن مهلت و عدم شکایت محکوم‌علیه غایب نسبت به حکم، به درخواست محکوم‌له باید دستور اجرای حکم صادر شود. اگر محکوم‌علیه غایب پس از مهلت مقرر با ادعای عذر موجه اقدام به واخواهی کند چنانچه قرار قبولی دادخواست مزبور صادر شود اجرای حکم متوقف می‌شود.

طبق قانون اگر در مهلت مقرر واخواهی صورت نگیرد اجرای حکم غیابی به درخواست محکوم‌له منوط به معرفی ضامن معتبر یا گرفتن تامین متناسب از محکوم‌له است مگر اینکه اجراییه یا دادنامه به محکوم‌علیه ابلاغ واقعی شده باشد.

۲.اثر انتقالی

اثر انتقالی به این مفهوم است که به وسیله واخواهی اختلاف از مرحله پیشین به مرحله جدید، تماما منتقل می‌شود. یعنی دادگاه مجددا باید رسیدگی و صدور رای کند.

۳.اثر واخواهی در خسارات ناشی از اجرای حکم

طبق قانون در صورتی که واخواهی پس از اجرای غیابی مطرح شود و حکم به نفع واخواه صادر شود واخوانده ملزم به جبران خسارت ناشی از اجرای حکم غیابی می‌گردد.

آیین دادرسی

آیین‌ دادرسی اشاره به تشریفات رسیدگی واخواهی در دادگاه دارد. شامل سه بخش شرایط دادخواست، حقوق واخواه و حقوق واخوانده می‌شود.

واخواه و واخوانده باید بدانند چه حقوق و تکالیفی بر عهده دارند تا حقی از آن‌ها ضایع نشود همچنین واخواه باید آگاه به شرایط تنظیم دادخواست باشد. زیرا وجود نقض در دادخواست می‌تواند منجر به صدور قرار رد دادخواست گردد.

شرایط دادخواست واخواهی

۱.در دادخواست باید نام و اقامتگاه واخواه و نماینده او و نام و اقامتگاه واخوانده درج شود.

۲.هزینه دادرسی باید پرداخت شود.

۳.تعداد نسخ دادخواست و ضمائم آن باید به تعداد واخواندگان بعلاوه یک نسخه باشد.

۴.درصورت نقص دادخواست، به نحو مقرر در مرحله بدوی، باید اخطار رفع نقص صادر و دادخواست تکمیل شود. درصورت عدم رفع نقص مدیر دفتر قرار رد دادخواست را صادر می‌کند. این قرار ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ یا الصاق به دیوار دادگاه قابل‌اعتراض در نزد رئیس شعبه است. این نظر قابل اعتراض مجدد نمی‌باشد.

حقوق واخواه

واخواه باید از همه حقوق دفاعی که خوانده در اولین جلسه دادرسی دارد بهره ببرد. این حقوق باید در دادخواست واخواهی اعمال شود پس واخواه می‌تواند عندالاقتضا به بهای خواسته اعتراض کند و یا سایر ایرادات را مطرح نماید.

حقوق و تکالیف واخوانده

حقوق واخوانده ترکیبی از حقوق خواهان مرحله بدوی و حقوق محکوم‌لهی است که طرف شکایت از حکم قرار گرفته است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص واخواهی، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون واخواهی پاسخ دهند .