هنگامی که متهم وارد فرایند دادرسی می‌شود مراحلی را پشت سر می‌گذارد که هر کدام از این مراحل بر اساس اصول خاصی و با رعایت شرایط مشخصی انجام می‌شود. در این مقاله ما قصد داریم به مرحله‌ای بپردازیم که بر پایه اصل برائت انجام می‌شود و آن هم اخذ آخرین دفاع از متهم می‌باشد. همان طور که گفته شد این فرایند هم مانند سایر فرایند‌ها در نظام دادرسی ویژگی‌هایی دارد که ما در این مقاله به بیان آن‌ها می‌پردازیم در این راستا به مواد قانون آیین دادرسی کیفری نیز استناد می‌کنیم.

آخرین دفاع متهم در چه زمان و کجا اخذ می‌گردد؟

پیش از بیان هر نکته‌ای باید به زمان این دفاع از متهم اشاره کنیم. در واقع قبل از اینکه در خصوص متهم قرار نهایی صادر شود آخرین دفاع از او اخذ می‌گردد. به عبارت دیگر هنگامی که کار بازپرس با بازجویی از متهم به اتمام رسید قبل از اینکه هرگونه قرار نهایی در خصوص اتهام وارده به متهم صادر شود متهم این فرصت را دارد تا آخرین دفاع خود را ارائه کند حال ممکن است که بازجویی بازپرس از شخص متهم در چندین جلسه انجام شود.

پس این مرحله در دادسرا و قبل از دادگاه صورت می‌گیرد و آخرین اقدام بازپرس است.

مبنای اخذ آخرین دفاع 

اصلی که حق آخرین دفاع را توجیه می‌کند اصل برائت است. در واقع حقی که به متهم داده می‌شود به این خاطر است که بعد از این که شاکی اظهاراتش را بیان کرد او فرصت داشته باشد تا به عنوان فرد مظنون به ارتکاب جرم، هر آنچه که برای دفاع از خودش در مقابل اتهاماتی که شاکی به او وارد کرده است بیان کند. باید توجه کنیم که علاوه بر اظهارات شاکی اظهارات شهود نیز ممکن است شنیده شود و در این صورت متهم می‌تواند در خصوص اظهارات تمام اشخاصی که مدعی هستند او جرمی را انجام داده است دفاعیات خود را ارائه دهد به همین خاطر است که مبنای این حق اصل برائت در نظر گرفته می‌شود.

استناد به مواد قانون 

طبق مفاد ماده 262 قانون آیین دادرسی کیفری متوجه می‌شویم که بعد از اتمام تحقیقات در خصوص پرونده و در صورتی که اظهارات شهود و شاکی این شک را ایجاد کند که جرمی توسط متهم انجام شده است در این صورت است که بازپرس به خود متهم و یا وکیل او اعلام می‌کند که آخرین دفاع را ارائه دهند و در صورتی که دفاعیات متهم در جهت مشخص شدن حقیقت تاثیر داشته باشد بازپرس باید به این امر رسیدگی کند.

اخذ آخرین دفاع بیانگر نظر مثبت بازپرس است یا نظر منفی وی؟

ممکن است این سوال برای شما ایجاد شود که آیا اخذ آخرین دفاع از متهم همیشه ضرورت دارد یا خیر برای پاسخ دادن به این سوال باید بیان کنیم که در صورتی که تمام دلایل و اظهارات بازپرس را به سمتی هدایت کند که متوجه شود شخصی که به اتهام وارد شده بی‌گناه می‌باشد دیگر ضرورت ندارد از شخصی که به او اتهام وارد شده آخرین دفاع اخذ شود.
نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که زمانی شخص متهم یا وکیل او ابلاغیه دریافت می‌کنند مبنی بر اینکه بازپرس برای متهم حق این دفاع را قائل شده است که بازپرس نظرش این باشد که قرار جلب به دادرسی صادر کند و در این صورت است که دفاعیاتی که متهم بیان می‌کند از اهمیت ویژه و تعیین‌کننده‌ای برخوردار می‌باشد.

توصیه می‌کنیم مقاله جلب متهم را مطالعه فرمایید.

آیا بازپرس می‌تواند این دفاع را از وکیل اخذ کند ؟

برای پاسخ به این سوال باید به ماده ۲۶۲ و ۲۶۳ اشاره کنیم مطابق این مواد از قانون آیین دادرسی کیفری بازپرس می‌تواند آخرین دفاع متهم را از وکیل وی اخذ کند. در واقع در صورت تحقق چنین موقعیتی متهم می‌تواند در جهت بیان آخرین دفاعش شخصا حضور نیابد. به عبارت دیگر بازپرس نمی‌تواند به متهم بگوید که برای اخذ آخرین دفاع شخصاً خودش باید حضور داشته باشد. در صورتی که وکیل برای بیان آخرین دفاع حضور یابد بازپرس دفاعیاتش را می‌شنود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص آخرین دفاع متهم، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون دفاع از متهم پاسخ دهند .