تعویق صدور حکم تحت چه شرایطی رخ می‌دهد؟ در سیستم قانون گذاری نوین یکی از اهداف اصلی قانون گذار تادیب و تربیت مجرمین است و بیشتر از آنکه به دنبال تنبیه کردن مجرم باشد به دنبال هدایت او است. در راستای این امر در قانون جدید قضات مجاز هستند که در صورت وجود شرایط قانونی صدور حکم را تا زمان مقتضی به تعویق بیندازند تا شاید از این طریق اسباب اصلاح شخص مجرم فراهم گردد. در این مطلب سعی در بررسی ابعاد قرار تعویق صدور حکم داریم.

قرار تعویق صدور حکم

از نظر لغوی تعویق به معنای به تاخیر انداختن و انجام دادن در یک زمان دیگر است. در اصطلاح حقوقی به تعویق انداختن صدور حکم به معنای این است که شخص مجرم دستگیر و در دادگاه حاضر شده و مجرم بودن او نیز برای دادگاه محرز است. اما دادگاه در هنگامی که می‌تواند حکم صادر کند این کار را انجام نمی‌دهد و صدور حکم را به تاخیر می‌اندازد.

به طور مثال آقای ب مرتکب جرم شده است و جرم او هم اثبات شده است. بعد از گذشت چند جلسه زمان آن رسیده که قاضی حکم مجازات او را صادر کند. اما قاضی پرونده با توجه به شرایط هیچ حکمی صادر نمی‌کند و به جای آن اعلام می‌کند که فعلا آقای ب مجازات نمی‌شود و حکم او را یک سال دیگر صادر خواهم کرد. به این عمل تعویق صدور حکم یا به تاخیر انداختن صدور حکم می‌گویند.

انواع قرار تعویق صدور حکم

بر اساس ماده‌‌ 41 قانون مجازات اسلامی این آزادی و تعویق در صدور حکم دو حالت دارد:

1/ تعویق ساده: در این حالت شخص مرتکب فقط تعهد می‌دهد در مدت زمانی که صدور حکم او به تعویق افتاده است مرتکب جرم نشود. گاهی جرم ارتکابی خفیف است و خود قاضی هم از حالات و رفتار مجرم متوجه می‌شود که دیگر مرتکب جرم در آینده نخواهد شد به همین دلیل فقط از او یک تعهد کتبی می‌گیرد. به این حالت تعویق صدور حکم ساده گویند.

2/ تعویق مراقبتی: در صورتی که قاضی از رفتار مرتکب متوجه شود که علاوه بر تعهد کتبی نیاز است که مراقبت بیشتری از مرتکب شود در کنار شرایط تعویق ساده مرتکب ملزم است تا دستور‌ها و تدابیری را نیز انجام دهد.

در صورتی که مرتکب این تدابیر و دستورات دادگاه را به درستی انجام ندهد قاضی می‌تواند تا یک بار به میزان نصف مدت تعیین شده را به قرار تعویق اضافه کند یا اینکه حکم محکومیت صادر نماید.

تدابیر قرار تعویق مراقبتی

در صورتی که دادن تعهد کتبی به تنهایی کافی نباشد قاضی می‌تواند مرتکب را مجبور کند تا کارهای زیر را هم انجام دهد:

1/ حضور به موقع در زمان و مکانی که از سوی مددکار اجتماعی یا مقام قضایی تعیین می‌شود. به طور مثال مرتکب ملزم است هر پنج شنبه ساعت 9 صبح در پاسگاه محل حاضر شود.

2/ ارائه‌‌ اسناد و مدارک و اطلاعاتی که باعث می‌شود مدد کار اجتماعی راحت‌تر بتواند بر اجرای تعهدات توسط مرتکب نظارت کند. به طور مثال مرتکب در حال انجام کارهایی که متعهد شده عکس بگیرد و به مددکار اجتماعی بدهد.

3/ هرگونه تغییر شغل، اقامتگاه یا جابه‌جایی را باید در مدت کمتر از 15 روز به شکل یک گزارش به مددکار اجتماعی ارائه بدهد.

4/ اجازه گرفتن از مقام قضائی برای مسافرت کردن به خارج از کشور.

قاضی می‌تواند در کنار این تدابیر مطرح شده یک یا چند تدبیر معاضدتی دیگر مانند معرفی به نهادهای دولتی برای مجرم در نظر بگیرد.

دستور‌های قرار تعویق مراقبتی

بر اساس ماده‌‌ 43 قانون مجازات اسلامی در صورتی که در زندگی شخصی و خانوادگی مجرم مشکل عمده‌‌ای ایجاد نشود قاضی می‌تواند با عنایت به جرم، ویژگی‌های مرتکب و شرایط زندگی‌اش، مجرم را به یک یا چند مورد از دستور‌های زیر ملزم کند:

1/ یادگیری یک مهارت و حرفه یا اشتغال به حرفه‌‌ای خاص.

2/ الزام به اقامت یا عدم اقامت در مکان معین.

3/ درمان کردن بیماری یا ترک اعتیاد.

4/ الزام به پرداختن نفقه‌‌ افرادی که واجب النفقه هستند مانند همسر و فرزند.

5/ جلوگیری از رانندگی کردن تمام یا برخی از وسایل نقلیه‌‌ موتوری.

6/ جلوگیری از فعالیت در حرفه‌‌ای که با جرم ارتکابی مرتبط باشد یا حتی استفاده از وسایلی که در آن موثر است.

7/ ممنوعیت از ارتباط با سایر عوامل جرم مانند شرکای جرم یا معاونان یا هر شخص دیگری با حکم دادگاه مانند بزه دیده‌ای که از عمل مجرم آسیب دیده است.

8/ گذراندن دوره یا دوره‌های آموزشی خاص برای یادگیری مهارت‌های دینی، فرهنگی و…

شرایط صدور قرار تعویق صدور حکم

قطعا برای اینکه حکم مجرم به تعویق بیفتد باید شرایطی وجود داشته باشد. در ماده‌‌ 40 قانون مجازات اسلامی فقط می‌توان برای جرایم موجب تعزیر درجه شش تا هشت قرار تعویق صدور حکم صادر نمود. بعد از اینکه مجرمیت متهم ثابت شد قاضی وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی و سوابق مجرم و شرایطی که در آن فرد مرتکب جرم شده را بررسی می‌کند. در صورت وجود سه شرط زیر صدور حکم را از شش ماه تا دو سال به تاخیر می‌اندازد:

1/ وجود عواملی که بر اساس آن می‌توان مجازات را تخفیف داد. مانند گذشت شاکی.

2/ قاضی پیش بینی کند که مرتکب اصلاح خواهد شد.

3/ جبران ضرر و زیان‌های وارد شده بر بزه دیده یا حداقل تلاش برای جبران.

4/ نداشتن سابقه‌‌ کیفری موثر: سابقه ارتکاب جرمی‌ که فرد را از حقوق اجتماعی محروم می‌کند سابقه‌‌ کیفری موثر می‌نامند.

لغو قرار تعویق صدور حکم

این قرار در صورتی که مجرم در مدت زمان اجرای قرار تعویق مرتکب جرم شود باطل می‌گردد. جرائمی که سبب ابطال می‌شود از قبیل قصاص، حد، جنایت‌های عمدی و جرائم تعزیری درجه‌‌ هفت می‌باشند.

مجرم اگر این جرائم را در مدت قرار انجام دهد، قرار لغو می‌شود و قاضی حکم محکومیت را صادر می‌کند.

پایان مدت زمان قرار تعویق صدور حکم

در صورتی که مدت زمان اجرای قرار به پایان برسد به طور مثال دادگاه اعلام کرده باشد که صدور حکم بعد از یکسال انجام می‌شود و این یکسال تمام شود بر اساس ماده‌‌ 45 قانون مجازات اسلامی قاضی با توجه به موارد زیر یا حکم محکومیت صادر می‌کند یا این که مجرم از کیفر معاف می‌شود:

1/ میزان پایبندی مرتکب به انجام تدابیر و دستورهای صادر شده‌‌ دادگاه.

2/ گزارش مددکار اجتماعی در مورد مرتکب.

3/ مشاهده وضعیت کنونی مرتکب بعد از گذشتن زمان قرار تعویق.

برای دریافت پاسخ سوالات خود و مشاوره حقوقی در مورد قرار تعویق صدور حکم، شرایط و انواع آن می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تهران وکیل دات کام بهره ببرید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص تعویق صدور حکم، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون تعویق صدور حکم پاسخ دهند.

سوالات متداول