در رابطه با کیفر خواست تعاریف متعدد و متفاوتی گفته شده است که خلاصه همه آن‌ها ادعایی است که دادستان درباره مجرم بودن متهم می‌کند. مانند تمام بحث‌های حقوقی، کیفرخواست نیز مراتبی دارد که در ادامه سعی داریم به بررسی آن‌ها بپردازیم و حق مطلب را به طور واضح و روان ارائه دهیم.

کیفر خواست

اول از همه بگوییم که ادعانامه، نوشته‌‌ای رسمی و معتبر از سوی دادستان یا مقام ذی صلاح دیگری است که برای شخصی که مورد اتهام جرمی قرار گرفته است ( متهم ) تقاضای رسیدگی و مجازات دارد. حال کیفرخواست عبارت است از ادعانامه دادستان علیه متهم و هنگامی که تحقیقات مقدماتی انجام شده و تمام دلایل حاکی از متهم بودن شخص مورد اتهام است که بعد از صدور قرار جلب دادرسی (قرار جلب دادرسی همان نظر مثبت بازپرس و یا دادستان و یا مقام شایسته برای ادامه مراحل رسیدگی پرونده می‌باشد) که عمدتاً توسط بازپرس تایید می‌شود‌‌، نوشته می‌شود. یعنی قرار جلب دادرسی مقدمه‌‌ای برای شروع کیفرخواست است‌‌، نه خود آن! و هنگامی که کیفرخواست صادر شد رسیدگی پرونده در دادسرا مختوم و رسیدگی در دادگاه آغاز می‌شود.

کیفرخواست نشان‌دهنده احراز جرم برای دادسرا است اما با این حال متهم در صورتی مجرم شناخته می‌شود که دادگاه مجرمیت او را تایید کند.

پس کیفرخواست همان ادعایی است که دادستان درباره مجرمیت شخص متهم می‌کند و از دادگاه می‌خواهد که به پرونده رسیدگی و حکم مربوطه را صادر کند.

برای آشنایی بیشتر با دادگاه کیفری کلیک کنید.

روند قانونی و تشکیل کیفر خواست

پس از اعلام جرم به کلانتری و یا اداره پلیس رسیدگی به جرم آغاز می‌شود. وظیفه رسیدگی به جرم و انجام روند مقدماتی آن با دادسرا است.

افرادی که وظیفه انجام تحقیقات و بررسی وقوع جرم و شناسایی شخص مجرم را دارند بازپرس و دادیار تحقیق هستند.

تا زمانی که مشخص شود که جرم چگونه به وقوع پیوسته و مجرم کیست پرونده در دادسرا می‌ماند و به محض اینکه بازپرس بتواند تصمیم نهایی خود را درباره پرونده بگیرد سرنوشت ادامه یا متوقف کردن رسیدگی مشخص خواهد شد. در صورتی که بازپرس تشخیص دهد که شخص مورد اتهام، مجرم است اقدام به صدور کیفرخواست می‌کند.

نظر بازپرس از دو حالت خارج نیست:

یا تشخیص می‌دهد که عمل متهم جرم نبوده و قرار موقوفی را صادر می‌کند یا آن که تشخیص می‌دهد که متهم مجرم است و قرار جلب دادرسی را صادر می‌کند که قرار جلب دادرس به دادستان ارسال می‌شود. دادستان ۵ روز مهلت دارد تا نظر خود را درباره قرار جلب دادرس اعلام کند. (مطابق با ماده 264 ق. آ. د. ک) درصورتی که دادستان موافقت خود را در مورد عمل مجرمانه‌‌ای که صورت گرفته است اعلام کند، کیفرخواست صادر می‌شود و به مرجع صالح ارسال می‌گردد.

برای آشنایی با روند پرونده ها و شکایت کیفری کلیک کنید.

انواع کیفر خواست

طبق قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، دو نوع کیفرخواست پیش بینی شده است.

1)کیفرخواست کتبی

2)کیفرخواست شفاهی

کیفر‌ خواست کتبی

ماده ۲۷۹ ق.آ.د.ک : در کیفرخواست کتبی موارد زیر قید می‌شود.

در کیفرخواست کتبی مواردی مانند نام‌‌، نام خانوادگی‌‌، نام پدر‌‌، شهرت، آزاد یا بازداشت بودن متهم و دیگر اطلاعات مندرج در ماده 279 قانون مذکور همچنین دلایل انتساب متهم و تفهیم اتهام به وی و مستندات قانونی اعم از عکس، فیلم و هر مستند دیگر نیز قید می‌گردد.

همچنین هرگاه در صدور کیفرخواست اشتباه صورت گیرد یا جمله بندی غلط یا غلط املایی و یا هر اشتباه دیگری که غیر عمد اتفاق افتاده باشد رخ بدهد دادستان موظف است تا قبل از ارسال به دادگاه آن را اصلاح کند و بعد از ارسال کیفرخواست به دادگاه موارد اصلاح شده را به همان دادگاه یاد آور شود.

کیفر خواست شفاهی

ماده‌ 86 همین قانون ( آ.د.ک) در خصوص کیفرخواست شفاهی مقرر می‌دارد:

در جرائم خارج از موضوع ماده 302 این قانون، اگر متهم و شاکی حضور داشته باشند و یا متهم حاضر و شاکی نباشد و یا شاکی گذشت کرده باشد و تحقیقات مقدماتی کامل شده و قرار جلب دادرسی که در بالا متذکر شدیم صادر شده باشد، دادستان می‌تواند شخصاً به طور مستقیم و بی‌واسطه و یا به درخواست بازپرس پرونده، متهم را منفرداً و یا با حضور شاکی به دادگاه بفرستد و دعوای کیفری را فوراً بدون صدور کیفرخواست به طور شفاهی مطرح کند که در این صورت دادگاه بدون تاخیر تشکیل جلسه داده و متهم را آگاه می‌کند ( در اصطلاح حقوقی تفهیم می‌کند درست است). متهم حق دارد برای تعیین وکیل و تدارک دفاع از خود مهلت بخواهد که در صورت درخواست وی، حداقل سه روز به او مهلت داده می‌شود.

در صورتمجلس دادگاه، آگاه کردن متهم برای انتخاب وکیل و تدارکات برای دفاع از خود(تفهیم) و پاسخ متهم برای درخواست مهلت یا رد آن‌‌، حتما باید قید شود. اگر متهم از مهلتی که دادگاه در اختیارش گذاشته نخواهد استفاده کند، دادگاه در همان جلسه بررسی کرده و رای را صادر می‌کند و اگر نیاز به تحقیقات بیشتر بود، دستور تکمیل تحقیقات را به دادرس یا بازپرس پرونده می‌دهد.

صدور کیفر خواست توسط دو مرجع

اگر متهم دارای دو اتهام باشد و بررسی هریک از این اتهامات در صلاحیت دادگاه‌های متفاوتی قرار گیرد، طبق ماده ۵۵ قانون آیین دادرسی کیفری عمل می‌شود. یعنی دادسرا دو کیفرخواست جداگانه خطاب به مراجعی که صلاحیت رسیدگی آن پرونده را دارد (مراجعی که موضوع آن پرونده در زیرمجموعه موضوعات آن مرجع یا دادگاه قرار می‌گیرد) صادر و برای یکی اصل و برای دیگری رونوشت پرونده (کپی) را ارسال می‌کند.

در صورتی که قرار منع صادر شود، شاکی پرونده می‌تواند تا مدت ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ به آن اعتراض کند. این اعتراض در جلسه اداری خارج از نوبت و بدون حضور در دادگاه ذیصلاح مطرح می‌شود که این رای صادره توسط دادگاه قطعی است.

حال اگر این اعتراض توسط دادگاه پذیرفته شد قرار دادسرا را فسخ و پرونده برای ادامه تحقیقات و صدور کیفرخواست به دادسرا عودت داده می‌شود و بالعکس اگر توسط دادگاه پذیرفته نشد با رد اعتراض قرار را تایید می‌کند.

قرار مجرمیت دادسرا همان قرار جلب دادرسی است که هنگامی صادر می‌شود که نظر بازپرس برای ادامه رسیدگی به پرونده مثبت است که این قرار مجرمیت بعد از صدور قابل اعتراض نیست. اما زمانی که بازپرس قرار موقوفی تعقیب را صادر می‌کند (در مقابل قرار مجرمیت قرار موقوفی تعقیب قرار دارد که به زبان ساده‌‌‌تر‌‌، نظر منفی بازپرس برای ادامه رسیدگی به پرونده است ) می‌توان به صدور قرار اعتراض کرد.

علت آن است که اگر متهم اعتراض و شکایتی نسبت به کیفرخواست داشته باشد می‌تواند آن را در دادگاه ذیصلاح مطرح کند.

برای آشنایی با ضوابط آخرین دفاع متهم کلیک کنید.

استرداد و اصلاح کیفرخواست

بر اساس ماده 282 ق.آ.د.ک، بعد از ارسال پرونده به دادگاه‌‌، دادستان نمی‌تواند نظر خود را در مورد کیفرخواست صادر شده و اتهام صورت گرفته تغییر دهد و آن را اصلاح کند. تنها می‌تواند دلایل جدیدی را که کشف شده و ممکن است به سود یا زیان متهم باشد به دادگاه اعلام نماید.

بر اساس ماده 283 همین قانون نیز، اگر بعد از صدور کیفرخواست و پیش از ارسال آن، در جرایم قابل گذشت، شاکی رضایت خود را اعلام کند، در صورتیکه پرونده در دادسرا باشد، دادستان می‌تواند آن را تغییر و قرار موقوفی تعقیب صادر کند.

همینطور در جرایمی که غیر قابل گذشت باشند، اگر شاکی رضایت قطعی خود را به دادستان اعلام کند، دادستان در شرایطی که شروط صدور قرار تعلیق تعقیب وجود داشته باشد، قادر است که از کیفرخواست مربوطه گذشت کرده و تعقیب را معلق گرداند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص کیفرخواست، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون کیفرخواست پاسخ دهند.